Ik ben benieuwd hoe het voor jou is, maar ik begin steeds meer te wennen aan de nieuwe situatie. Ook al zijn wij, ‘rijke westerlingen’, niet gewend aan dood en chaos, blijkbaar kunnen we ons toch redelijk snel aanpassen aan veranderende omstandigheden. 

De laatste weken is er in de media veel aandacht voor eenzaamheid geweest.

In deze Covid-19 periode wordt pijnlijk duidelijk hoeveel mensen er eenzaam zijn en hoe dit nog eens is toegenomen door quarantaine en ‘social distancing’.

Ik heb dan vooral een beeld van oudere mensen, die nu ook nog eens geen bezoek mogen ontvangen. Of mensen die single zijn of alleen wonen. En ik denk ook aan sommige chronisch zieken of psychiatrische patiënten. En mensen die Covid hebben gehad: sommigen worden gemeden omdat hun omgeving bang is voor besmetting.

Eenzaamheid is misschien niet iets dat je direct met jezelf associeert.

Ik ook niet. 

Tot ik erover kwam te spreken met mijn supervisor. Zij vertelde me dat veel mensen eenzaamheid niet altijd bij zichzelf herkennen.

Ik vroeg me af wanneer ik in mijn leven eenzaam ben geweest en kon toch best wat periodes bedenken. Ik weet nog goed hoe eenzaam ik me voelde toen ik voor de deur van de eerste klas stond en in mijn eentje naar binnen moest bij die grote kinderen: ik had al leren lezen op de kleuterschool en ‘mocht’ een paar lessen gaan volgen op de grote school. Of toen ik gepest werd door een clubje populaire meiden in de vijfde klas. En ook wel toen ‘iedereen’ om me heen kinderen kreeg en ik niet: de gesprekken leken soms over niets anders dan ‘de kinderen’ te gaan.

Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn.

Eenzaamheid is een gevoel van disconnectie, van niet verbonden zijn. Alsof niemand om je heen je begrijpt of zich om je bekommert. Dat betekent ook dat je je eenzaam kunt voelen terwijl er toch veel mensen om je heen zijn. Ik herken het wel bij mezelf en bij de artsen die ik coach als je het gevoel hebt dat je ‘anders’ bent. Als je het vak van arts helemaal niet zo geweldig vindt. Of als je geïnteresseerd bent in een meer holistische, integrale geneeskunde. Of als je je onzeker voelt in je werk, banger dan je collega’s bent om fouten te maken of niet goed voor jezelf durft op te komen.

Eenzaamheid is een heel persoonlijke ervaring. Sommige mensen hebben genoeg aan een paar goede contacten, anderen aan meer. De een heeft ook meer behoefte aan erkenning en waardering dan de ander. Pijn is bijvoorbeeld ook een heel persoonlijke ervaring. Ik weet het van als ik weer eens heftige buikpijn had door de endometriose. Je kunt bijna niet uitleggen wat je precies ervaart aan iemand anders. Dat voelt soms eenzaam.

Iedereen voelt zich wel eens eenzaam. We zijn nu eenmaal mensen met wie het soms goed gaat en soms ook niet. We maken allemaal dingen mee. We hebben ieder, door onze aanleg, opvoeding en omstandigheden, onze eigen beleving. We vinden het moeilijk om ons kwetsbaar op te stellen, onze gevoelens te delen.

Wanneer voel of voelde jij je weleens eenzaam?

Misschien heb jij moeilijke periodes gehad in je leven.
Of heb je nare dingen meegemaakt in deze Covid-periode of heb je je onveilig gevoeld.
Misschien voelde jij je eenzaam in je rol als juf of leraar voor je kinderen de afgelopen periode omdat je partner niets daarin deed: ineens vielen veel mensen terug in oude rolpatronen.
Of woon je niet samen en voelde het huis ineens extra leeg. 
Misschien heb jij moeite om al je taken thuis en op het werk te combineren en denk je dat je de enige bent. 
Misschien heb je een fout gemaakt en heb je een dierbare patiënt verloren.

Er zijn ontelbaar veel redenen om eenzaam te zijn

Maar het is nog moeilijker als je in een omgeving werkt, waar je stoer en sterk wordt geacht te zijn. Waar je gewend bent alles alleen op te lossen. Waar weinig ruimte is voor emoties. Of zoals mijn Engelse supervisor het omschrijft: waar perfectionisme ‘socially sanctioned’ is.

Gelukkig lijkt er deze periode wel iets te veranderen in de medische wereld. De initiatieven om als zorgverlener goed voor jezelf te zorgen, je emoties te delen en daarbij als ziekenhuis of instelling hulp aan te bieden leken als paddenstoelen uit de grond te schieten. Ineens ‘mag’ je kwetsbaar zijn. Als we dat na deze periode kunnen vast houden zou dat heel mooi zijn!

Eenzaamheid is net als alle emoties een teken dat er aan een behoefte niet is voldaan. Het is een manier van ons systeem om ons aan te zetten tot actie. 

Voel je je eenzaam? Wees dan mild en vriendelijk voor jezelf. Ook al voelt het juist wel zo, je bent niet de enige die dit voelt.

Vraag jezelf: wat wil dit gevoel mij vertellen? Wat heb ik nu nodig? Zoek een manier om dat voor jezelf te regelen.

Vaak is dat een luisterend oor. Als dat ook voor jou geldt, kijk dan of je je verhaal met een vriend of vriendin, je partner of een collega kunt delen. En anders vind je hier verschillende luisterinitiatieven. 

Of neem contact met mij op voor een gratis ‘lucht je hart sessie’. 

Hoe gaat het met jou? Ik hoop dat je gezond bent en dat je je goed voelt, hoe je leven en je werk er op dit moment ook uit zien in deze Corona-tijd.

Kranten en social-media berichten spreken veelvuldig over zorgverleners in de frontlinie, die strijden tegen de vijand, het Corona-virus. Er wordt triage gedaan. De zorgverleners zijn onze helden waarvoor applaudisseren. Er wordt gesproken in oorlogstaal. Er is een onzichtbare vijand die we met zijn allen moeten verslaan door thuis en op anderhalve meter afstand te blijven. 

Veel artsen die ik spreek voelen zich hier ongemakkelijk bij. Ze zijn blij met de waardering, maar hadden die ook wel gewild toen er nog geen Corona-crisis was. Daarnaast voelen ze zich geen heldhaftige soldaten, maar gewoon professionals die zo goed mogelijk hun werk doen. Zij het onder ongekende omstandigheden. De meeste artsen staan ook niet vooraan en hebben het soms zelfs veel minder druk.

Dit soort taalgebruik heeft ook gevolgen voor ons allemaal. Als we als mensen ‘oorlogs’-woorden horen, dan wordt ons gevaarsysteem getriggerd. We gaan in overlevingsstand en zijn bezorgd om onze veiligheid. We voelen ons angstig en onzeker en gaan bijvoorbeeld hamsteren. 

Voor een deel is deze angst natuurlijk en reëel en helpt het ons om ons aan de regels te houden.

Aan de andere kant kunnen we doorschieten in onze reactie. Worden we overmatig bang, zien we geen nuance meer en nemen we geen goede beslissingen. Ons rationele brein wordt als het ware gekaapt door ons emotionele brein. We gaan gekke dingen doen.

Hier speelt het nocebo-effect, het negatieve broertje van het placebo-effect. In beide gevallen krijg je wat je verwacht. In het geval van het placebo iets positiefs. In het geval het nocebo iets negatiefs: door het dreigende taalgebruik worden we onzekerder en angstiger dan nodig is en vermindert ook letterlijk onze weerstand!

De oorlogstaal helpt ons ook niet om beter met het Corona-virus om te gaan:het is geen vijand, die we kunnen verslaan. Virussen zijn nu eenmaal onderdeel van ons ecosysteem en zullen blijven bestaan.

Taal is dus cruciaal.

Het helpt ons om onze woorden zorgvuldig te kiezen.
Dus in plaats van:

Dat geeft meteen een heel ander gevoel. We ervaren zo meer grip, meer ontspanning en meer mogelijkheden. We staan in de ‘kalme’ stand in plaats van in de gevaarstand. We kunnen zo beter nadenken, zijn creatiever en kunnen elkaar en onszelf steunen in deze bijzondere tijden.

De feiten zijn hetzelfde, maar we kunnen er beter mee omgaan.

Een heel mooi voorbeeld hiervan is het blog van Anniek Baumfalk, Anios Neurologie op de website van de Jonge Dokter. Ze heeft ook moeite met de ‘oorlogsretoriek’ en ziet de zorg nu liever als een zeilschip dat veilig door de storm probeert te varen tot de wind is gaan liggen. Het is daarbij nodig om de zeilen te reven en koers te houden. (We hebben geen GPS, maar we varen op zicht, aldus Rutte). En ook letterlijk een oogje in het zeil te houden: op onszelf en onze naasten.

Bovenstaande geldt ook voor hoe we tegen en over onszelf praten!

Doe je dat op een strenge, kritische, afkeurende manier of op een vriendelijke, begripvolle, ondersteunende manier? Ben jij je eigen innerlijke criticus of coach? Zou je wat je tegen jezelf zegt ook tegen een goede vriendin zeggen?

Wat vertel jij jezelf?
Ik ben hier helemaal niet goed in, ik kan niet tegen deze stress.
Als ik thuis kom heb ik geen fut meer om de kinderen te helpen met hun schoolwerk, ik ben een slechte moeder
Iedereen verwacht dat ik nu de leiding neem, maar dat kan ik niet, daar ben ik echt niet geschikt voor.
……

Hoe zou dat positiever en aardiger kunnen?
Heel veel zorgverleners voelen zich nu net als ik gespannen, het zijn bijzondere omstandigheden.
Deze weken vragen veel energie van mij. Het is logisch dat ik de kinderen dan niet meer kan helpen. Ik kan ze wel een knuffel geven.
Ik ben aan het leren om een team aan te sturen. Dat vind ik best lastig en dat is ok.
……

Ook hier geldt dat je gevaarsysteem getriggerd wordt als je kritisch tegen jezelf bent en dat vriendelijke woorden je helpen om in de kalme ‘zorgstand’ te komen.

Ik wens je dus heel veel vriendelijke woorden toe!