Wat te doen met dat eeuwige schuldgevoel…

Wat te doen met dat eeuwige schuldgevoel…

Vorige week sprak ik met Simone*. Simone werkt als SEH-arts en heeft 3 kinderen van 5, 8 en 10 jaar oud. Ze heeft gekozen voor een coachtraject om weer de regie te kunnen pakken over haar leven. In plaats van voortdurend achter de feiten aan te lopen en steeds vermoeider te raken.

‘Ik voel me de hele tijd schuldig. Ik heb elke week een ander rooster. Ik ben veel weg in de avonden en de weekenden. Vanwege de tweede corona-golf met veel zieke collega’s heb ik ook nog extra diensten gedaan. Ik voel me schuldig tegenover mijn kinderen, dat ik er zo weinig ben. Ik voel me schuldig tegenover andere ouders, dat ik mijn kinderen wel naar de noodopvang kan brengen.

Laatst heb ik een extra dienst geweigerd, omdat ik er helemaal doorheen zat. Toen voelde ik me weer schuldig dat ik mijn leidinggevende en mijn collega’s met extra werk opzadel. En thuis ben ik ook niet echt gezellig. Doordat ik zo moe ben, heb ik een heel kort lontje. Mijn man en kinderen moeten het vaak ontgelden. En dan voel ik me weer schuldig. Oh, wat baal ik van dat eeuwige schuldgevoel!’

Volgens Jannah Loontjens in de Volkskrant heeft iedereen last van schuldgevoelens. Zij omschrijft schuldgevoel als de emotie die je hebt als je iets hebt gedaan dat je niet had moeten doen. Of omgekeerd: als je iets niet hebt gedaan dat wel had gemoeten. Het gaat blijkbaar om het voldoen aan bepaalde normen.

Maar wiens normen zijn dat eigenlijk? Zijn het de normen die we van onze ouders geleerd hebben, zoals ‘rust of iets leuks moet je eerst verdienen’ of ‘je moet altijd je uiterste best doen’? Zit het in onze westerse cultuur met het streven naar succes en perfectie? Of is het vooral de medische cultuur waarin je sterk moet zijn en alles aan moet kunnen?

Ons eeuwige schuldgevoel is vooral aangeleerd.

Het heeft een nuttige functie: het zorgt ervoor dat we ons aanpassen aan de normen van onze omgeving en zo beter kunnen samenwerken en -leven.

Maar het gaat, vooral bij vrouwen, vaak te ver.

We willen aan alle, vaak tegenstrijdige, normen voldoen: we willen een aantrekkelijke, vrolijke partner zijn EN een zorgzame, kalme moeder EN een slimme, sterke dokter. Dat is onmogelijk!

We voelen ons schuldig over dingen waar we helemaal niet verantwoordelijk voor zijn: dat andere moeders het zwaar hebben omdat hun kinderen niet naar de noodopvang mogen. Dat de reguliere zorg door de corona-drukte niet door kan gaan. Of dat opa en oma niet langs kunnen komen op de verjaardag van je kind.

We voelen ons zelfs schuldig over onze gedachten! Je zou je kind wel achter het behang willen plakken (oh, wat een slechte moeder). Je zou dat agressieve familielid van die patiënt wel corona toewensen (oh, wat een slechte dokter). Je zou wel even een weekje alleen naar een tropisch eiland willen (oh, wat een egoist/ luxepaard/ vul maar in).

Hoe weet je nou of je schuldgevoel ’terecht’ is?

Vraag jezelf gewoon letterlijk af:
– Ben ik hier echt zelf verantwoordelijk voor of is het een ander?
– Is dit überhaupt iemands verantwoordelijkheid of zijn het de omstandigheden waar niemand iets aan kan doen?
– Gaat het hier om een norm van mijzelf of is dit vooral aangeleerd?

En zoals altijd…

…wees vriendelijk voor jezelf!

We zijn nu eenmaal als mensen een combi van onze genen, onze opvoeding en alle gebeurtenissen in ons leven. Dat eeuwige schuldgevoel is daar een onderdeel van. En je bent dus niet de enige!

* ivm privacy heb ik naam en omstandigheden aangepast

De 10 lessen die ik heb geleerd (vervolg)

De 10 lessen die ik heb geleerd (vervolg)

Inmiddels zitten we weer in een lockdown, wordt de niet-acute zorg afgeschaald en mogen we de feestdagen maar met een aantal mensen vieren. Wellicht dat de volgende vijf lessen je kunnen helpen ondanks alles vriendelijk, ontspannen en effectief te blijven…

Iedereen die mij naar aanleiding van de vorige nieuwsbrief heeft gefeliciteerd met 10 jaar Aqua & Lime wil ik bedanken!

Ik kijk met zoveel plezier en voldoening terug op de afgelopen 10 jaar. De vele ontzettend leuke dokters waar ik mee heb gewerkt. De mooie inzichten en resultaten die zij hebben bereikt. De groei die ik zelf heb doorgemaakt en de lessen die ik heb geleerd.

De volgende vijf lessen deel ik graag met jullie.

Les 5: Vrouwen en mannen zijn wel gelijk, maar niet hetzelfde

Door onze lichaamsbouw, genen, hormonen (en hun schommelingen…) maar vooral onze socialisatie als meisje en vrouw, zijn wij niet hetzelfde als mannen. Dat leidt geregeld tot het ‘lieve-meisjessyndroom’ of ‘the disease to please’. Het is goed je hier bewust van te zijn. En er rekening mee te houden in je werk en je dagelijks leven. Ook al is de medische cultuur nog behoorlijk masculien (competitief, rationeel, stoer, sterk) je hoeft dus niet precies hetzelfde te kunnen of zijn als mannen. Je mag gewoon jezelf zijn!

Les 6: Het is niet jouw schuld

Deze les heeft me echt enorm veel gebracht. Hoe wij als mensen in elkaar zitten. Hoe wij ‘gewired’ zijn (emotie is vaak sterker dan ratio). Wat onze basale behoeften zijn (autonomie, competentie, maar vooral ‘erbij horen’) en hoe wij ons vervolgensgedragen (zelfkritisch, alles goed willen doen, vooral zorgen voor anderen) is niet onze schuld! Het is hoe we evolutionair gemaakt zijn als mensen en hoe we vervolgens gesocialiseerd raken in onze westerse en medische cultuur.

Les 7: Zelfzorg is niet egoïstisch

Dat het niet jouw schuld is wil niet zeggen, dat je geen keuze hebt. Je hebt altijd een keuze! (zie les 4). Keuze om te kijken hoe je het beste, op de meest behulpzame manier, met jezelf en met de situatie om kunt gaan. Het is daarbij ook letterlijk van levensbelang om goed voor jezelf te zorgen. Eerst zelf je zuurstofkapje op te zetten, voordat je een ander kunt helpen. ‘You can’t give what you ain’t got‘ op z’n Amerikaans.

Les 8: Iedereen heeft een verhaal

Je ziet het bijna nooit aan de buitenkant, maar ieder van ons heeft een eigen verhaal. We hebben allemaal dingen meegemaakt in ons leven, die ons hebben gevormd. We hebben het er niet vaak over of schamen er ons misschien wel voor. Veel van die verhalen hoor ik tijdens de coachgesprekken: opgroeien met een gehandicapte broer of zus, het jong overlijden van een vader of moeder, een gezinslid met een psychiatrische aandoening, opgroeien in een weinig liefdevolle of zeer kritische omgeving, een medische fout of tuchtzaak, gedragsproblemen bij een kind, een partner met een chronische ziekte enzovoort. Je denkt misschien dat je de enige bent, en dat is niet waar!

Les 9: Omring je met mensen die je energie geven

Niet iedereen gaat even gezond om met deze mix van ‘nature’ en ‘nurture’. Dat zijn mensen die veel van je vragen, die zich afhankelijk opstellen en slachtoffergedrag vertonen. Of juist heel aanwezig zijn, het altijd beter weten en onmiddellijk hun oordeel klaar hebben. Het gaat misschien tegen je gevoel in, maar ook hier heb je een keuze: omring je zoveel mogelijk met mensen die je energie geven en laat de ‘energievreters’ los. Ook dat is goede zelfzorg 🙂

Les 10: Je kunt het niet alleen!

De op-een-na belangrijkste les die ik heb geleerd: je kunt het niet alleen. Je hebt mensen nodig die je steunen, die een luisterend oor bieden, die je een duwtje in de goede richting geven, die een goed woordje voor je kunnen doen, die net zo over dingen denken als jij en die je, vaker dan je denkt, willen helpen. Net zoals jij dat voor anderen doet. Dus maak gebruik van alle hulp die je kunt vinden.

 

Bij deze wil ik alle leuke klanten, steunpilaren, trouwe lezers, kruiwagens en ‘partners in crime’ bedanken. Jullie weten wel wie jullie zijn!

 

Ik kijk uit naar de volgende inspirerende, leerzame en betekenisvolle 10 jaar

De 10 lessen die ik heb geleerd door van baan te veranderen

De 10 lessen die ik heb geleerd door van baan te veranderen

Hoe gaat het met jou, ruim 8 maanden na het begin van Covid-19 in Nederland? Heb je een nieuwe balans gevonden of is het nog steeds zoeken? Zijn er mensen om je heen (nog steeds) ziek of overleden? Ben je zelf misschien besmet geraakt?

Het leven brengt ons mooie en ook lastige momenten. Soms gebeuren er ingrijpende dingen die veel impact hebben, zoals nu met Covid. Terugkijkend kun je dan vaak wel zien wat deze momenten je hebben geleerd. 

Het einde van het jaar nadert en dat is voor mij en mijn man Robert altijd een moment om stil te staan en terug te kijken. Vooral op de dingen die goed zijn gegaan en waar we dankbaar voor zijn. Maar ook om te bedenken wat we volgend jaar anders willen doen.

Eigenlijk wilde ik dit jaar mijn 100e nieuwsbrief met jullie, lezers, vieren. Maar dat was half maart. Niet echt de tijd voor een feestje…

Gelukkig heb ik dit jaar nog een feestje te vieren!

Het is deze maand precies 10 jaar geleden dat ik mijn coach-praktijk ben gestart. 

Het was heel spannend om in het diepe te springen en te stoppen met mijn werk als huisarts. Ik had geen idee hoe ik een eigen bedrijf moest runnen. Hoe ik bekend kon worden bij de doelgroep. En dat allemaal terwijl we in Singapore woonden.

Van die grote stap en alles wat er volgde heb ik heel veel geleerd. Op allerlei vlakken. Ik bouw nu mijn eigen websites (nooit gedacht dat ik dat zou kunnen). Ontwerp en geef workshops en trainingen (nooit gedacht dat ik dat zou durven). En ben gaan schrijven. Het begon met deze nieuwsbrief en nu komt over een paar maanden mijn tweede boek uit!

Maar vooral  persoonlijk. Door dingen die ik zelf heb meegemaakt of wat ik heb gezien bij de artsen die ik begeleid. De meest behulpzame en in het oog springende lessen deel ik graag met jullie…

Les 1: ‘Think big, start small’
Daag jezelf uit om groot te dromen. Vaak roept dat angst op: Kan ik het wel? Durf ik het wel? Wat zullen anderen daarvan vinden? Door met kleine stapjes te beginnen omzeil je de angst en kom je uiteindelijk waar je wilt zijn. Of nog verder!

Les 2: Dingen zijn minder eng dan ze lijken.
Oh, wat zag ik op tegen de eerste workshop die ik gaf (in 2011). Ik dwong mezelf het toch te doen, omdat ik zichtbaar wilde worden als coach en trainer. Het ging heus niet allemaal van een leien dakje, maar het viel me 100 procent mee. Zelf ken je ook genoeg voorbeelden van presentaties, gesprekken en keuzes waar je als een berg tegenop zag die uiteindelijk beter uitpakten dan gedacht.

Les 3: ‘This too will pass’
En als er dan toch iets (helemaal) niet goed gaat, overleef je dat ook wel. De enige zekerheid in het leven is verandering. Zelfs als de situatie zelf niet verandert, dan wel je gevoel erover.

Les 4: Je hebt altijd een keuze
Ook al voelt het niet zo, en kan het ook echt heel moeilijk zijn, je hebt ALTIJD een keuze. Je kunt beslissen actie te nemen, je aan te passen of een andere oplossing te zoeken. Je ontslaat je assistente, je verandert van baan of je gaat eindelijk die opleiding doen die je al zo lang wilde doen.Het vraagt wijsheid en soms moed en het is altijd mogelijk.

Les 5: Vriendelijkheid maakt het grootste verschil
Dit is misschien wel de belangrijkste les die ik heb geleerd: vriendelijkheid helpt vele malen beter dan kritiek om verder te komen, om je goed te voelen en om met plezier en gemak te werken en te leven. Voor mij was dit echt de ‘missing link’ in alle coaching en trainingen die ik zelf heb gedaan. Sindsdien zit ik veel beter in mijn vel en is mijn praktijk enorm gegroeid.

Ben je benieuwd naar Les 6 t/m 10?

Die vertel ik je in het volgende blog!

Wat te doen als het leven lastig is?

Wat te doen als het leven lastig is?

Het was te verwachten met de oplopende Covidcijfers: we hebben allemaal weer te maken met strengere maatregelen. We mogen niet meer naar een restaurant, we mogen minder mensen thuis ontvangen en sporten in teamverband en competities zijn stilgelegd. Vanavond is er weer persconferentie waarin mogelijk nog strengere maatregelen worden aangekondigd.

Ik merk dat ik me af en toe heel gefrustreerd voel dat een aantal mensen zich toch niet aan de regels houdt. En zelfs met een bewezen infectie naar het werk gaat of op bezoek bij anderen! Ik geloof dat als we ons allemaal strikt aan de regels zouden houden deze ‘halve lockdown’ niet nodig zou zijn (met alle faillissementen, banenverlies, polarisatie, onzekerheid en eenzaamheid van dien) en de zorg niet zo onder druk zou komen te staan. (En het lukt mijzelf ook niet altijd om me aan de regels te houden…)

Maar hoe andere mensen zich gedragen
is niet binnen mijn controle

We maken ons vaak vooral druk over zaken die helemaal niet binnen onze controle zijn. Zoals bijvoorbeeld Karin*, dermatoloog, die moeite heeft met twee collega’s die weinig empathisch zijn en niet begrijpen dat zij graag meer spreekuurtijd wil. Of net zoals Eefje*, internist en herstellende van een burn-out wiens moeder Covid kreeg en overleed. Ze was heel boos dat ze haar moeder in eerste instantie niet mocht bezoeken. Of Christa*, psychiater, bij wie begin dit jaar tijdens het bevolkingsonderzoek borstkanker werd ontdekt en die maar moe blijft na de behandeling.

* in het kader van privacy zijn de namen aangepast

Dat kost heel veel energie en levert eigenlijk niets op. Karin zou het liefst haar collega’s willen overtuigen van haar standpunt en zorgen dat zij ook meer tijd en aandacht aan de patient (en aan collega’s die het moeilijk hebben) besteden. Ze doet haar uiterste best en heeft het al op verschillende manieren geprobeerd, maar er verandert niets. Je kunt de ander nu eenmaal niet veranderen.

Eefje was in verband met haar ziekte nog niet aan het werk en zat zich thuis boos te maken op het verpleeghuis en het kabinet dat geen bezoek toeliet. Ze bleef maar mopperen en klagen tegen iedereen die het horen wilde. Aan de situatie veranderde dat niets.

Christa was ook boos. Vooral op haar lichaam, dat niet deed wat zij wilde. Ze voelde zich schuldig ten opzichte van haar collega’s, haar gezin, haar vriendinnen, omdat ze er niet voor hen kon zijn. Het veranderde niets aan haar fysieke conditie. Integendeel, ze werd alleen maar vermoeider en somberder.

Het is veel behulpzamer om te focussen
op de zaken waar je wel invloed op hebt.

 

Zodra je je focus verlegt op dingen waar je wel invloed op hebt kan de cirkel van invloed zich uitbreiden. Dat geeft een goed gevoel. Je voelt je kalmer en meer ‘in control’.

Door samen van een afstand naar de situatie te kijken zag Karin dat haar waarden verschillen dan die van haar twee collega’s. Toen ze eenmaal inzag dat het veranderen van haar collega’s onmogelijk was ging ze zich richten op wat er wel mogelijk was. Ze zocht vaker het contact met haar meer empathische collega’s en ze besloot naast haar werk een opleiding ‘dieet en dermatologie’ te gaan doen. Dat gaf veel voldoening: zo kan ze haar patiënten nog beter helpen.

Eefje had veel aan een zelfcompassietraining. Ze was daardoor beter in staat haar gevoelens te herkennen en erkennen. Ze zag in dat onder haar boosheid eigenlijk een groot verdriet zat. Ze kon zichzelf beter toestaan verdrietig te zijn over haar burn-out en het gemis van haar moeder en wat vriendelijker voor zichzelf zijn.

Christa had echt tijd nodig om te accepteren dat vermoeidheid na kanker heel veel voorkomt. Ook bij sterke, stoere artsen, die vinden dat ze alles aan moeten kunnen. Haar innerlijke criticus (en eigenlijk een hele ‘boardroom’) was heel sterk en liet haar voortdurend weten hoe slap ze was en dat ze zich niet zo moest aanstellen. Stukje bij beetje en met vallen en opstaan, lukte het haar om beter naar haar lichaam te gaan luisteren. Haar activiteiten af te stemmen op wat haar lichaam aankon. En het moeilijkste van alles: zich minder schuldig te gaan voelen.

Als het leven lastig is stel jezelf dan de vraag:

    • waar heb ik nu wel invloed op?
    • wat is wel binnen mijn controle?
    • wat is er nu mogelijk?
    • waar kan ik beter voor mezelf zorgen?
    • met wie is het fijn om nu contact te hebben?
    • hoe kan ik vriendelijker voor mezelf zijn?

 

Voel jij je ook wel eens eenzaam?

Voel jij je ook wel eens eenzaam?

Ik ben benieuwd hoe het voor jou is, maar ik begin steeds meer te wennen aan de nieuwe situatie. Ook al zijn wij, ‘rijke westerlingen’, niet gewend aan dood en chaos, blijkbaar kunnen we ons toch redelijk snel aanpassen aan veranderende omstandigheden. 

De laatste weken is er in de media veel aandacht voor eenzaamheid geweest.

In deze Covid-19 periode wordt pijnlijk duidelijk hoeveel mensen er eenzaam zijn en hoe dit nog eens is toegenomen door quarantaine en ‘social distancing’.

Ik heb dan vooral een beeld van oudere mensen, die nu ook nog eens geen bezoek mogen ontvangen. Of mensen die single zijn of alleen wonen. En ik denk ook aan sommige chronisch zieken of psychiatrische patiënten. En mensen die Covid hebben gehad: sommigen worden gemeden omdat hun omgeving bang is voor besmetting.

Eenzaamheid is misschien niet iets dat je direct met jezelf associeert.

Ik ook niet. 

Tot ik erover kwam te spreken met mijn supervisor. Zij vertelde me dat veel mensen eenzaamheid niet altijd bij zichzelf herkennen.

Ik vroeg me af wanneer ik in mijn leven eenzaam ben geweest en kon toch best wat periodes bedenken. Ik weet nog goed hoe eenzaam ik me voelde toen ik voor de deur van de eerste klas stond en in mijn eentje naar binnen moest bij die grote kinderen: ik had al leren lezen op de kleuterschool en ‘mocht’ een paar lessen gaan volgen op de grote school. Of toen ik gepest werd door een clubje populaire meiden in de vijfde klas. En ook wel toen ‘iedereen’ om me heen kinderen kreeg en ik niet: de gesprekken leken soms over niets anders dan ‘de kinderen’ te gaan.

Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn.

Eenzaamheid is een gevoel van disconnectie, van niet verbonden zijn. Alsof niemand om je heen je begrijpt of zich om je bekommert. Dat betekent ook dat je je eenzaam kunt voelen terwijl er toch veel mensen om je heen zijn. Ik herken het wel bij mezelf en bij de artsen die ik coach als je het gevoel hebt dat je ‘anders’ bent. Als je het vak van arts helemaal niet zo geweldig vindt. Of als je geïnteresseerd bent in een meer holistische, integrale geneeskunde. Of als je je onzeker voelt in je werk, banger dan je collega’s bent om fouten te maken of niet goed voor jezelf durft op te komen.

Eenzaamheid is een heel persoonlijke ervaring. Sommige mensen hebben genoeg aan een paar goede contacten, anderen aan meer. De een heeft ook meer behoefte aan erkenning en waardering dan de ander. Pijn is bijvoorbeeld ook een heel persoonlijke ervaring. Ik weet het van als ik weer eens heftige buikpijn had door de endometriose. Je kunt bijna niet uitleggen wat je precies ervaart aan iemand anders. Dat voelt soms eenzaam.

Iedereen voelt zich wel eens eenzaam. We zijn nu eenmaal mensen met wie het soms goed gaat en soms ook niet. We maken allemaal dingen mee. We hebben ieder, door onze aanleg, opvoeding en omstandigheden, onze eigen beleving. We vinden het moeilijk om ons kwetsbaar op te stellen, onze gevoelens te delen.

Wanneer voel of voelde jij je weleens eenzaam?

Misschien heb jij moeilijke periodes gehad in je leven.
Of heb je nare dingen meegemaakt in deze Covid-periode of heb je je onveilig gevoeld.
Misschien voelde jij je eenzaam in je rol als juf of leraar voor je kinderen de afgelopen periode omdat je partner niets daarin deed: ineens vielen veel mensen terug in oude rolpatronen.
Of woon je niet samen en voelde het huis ineens extra leeg. 
Misschien heb jij moeite om al je taken thuis en op het werk te combineren en denk je dat je de enige bent. 
Misschien heb je een fout gemaakt en heb je een dierbare patiënt verloren.

Er zijn ontelbaar veel redenen om eenzaam te zijn

Maar het is nog moeilijker als je in een omgeving werkt, waar je stoer en sterk wordt geacht te zijn. Waar je gewend bent alles alleen op te lossen. Waar weinig ruimte is voor emoties. Of zoals mijn Engelse supervisor het omschrijft: waar perfectionisme ‘socially sanctioned’ is.

Gelukkig lijkt er deze periode wel iets te veranderen in de medische wereld. De initiatieven om als zorgverlener goed voor jezelf te zorgen, je emoties te delen en daarbij als ziekenhuis of instelling hulp aan te bieden leken als paddenstoelen uit de grond te schieten. Ineens ‘mag’ je kwetsbaar zijn. Als we dat na deze periode kunnen vast houden zou dat heel mooi zijn!

Eenzaamheid is net als alle emoties een teken dat er aan een behoefte niet is voldaan. Het is een manier van ons systeem om ons aan te zetten tot actie. 

Voel je je eenzaam? Wees dan mild en vriendelijk voor jezelf. Ook al voelt het juist wel zo, je bent niet de enige die dit voelt.

Vraag jezelf: wat wil dit gevoel mij vertellen? Wat heb ik nu nodig? Zoek een manier om dat voor jezelf te regelen.

Vaak is dat een luisterend oor. Als dat ook voor jou geldt, kijk dan of je je verhaal met een vriend of vriendin, je partner of een collega kunt delen. En anders vind je hier verschillende luisterinitiatieven. 

Of neem contact met mij op voor een gratis ‘lucht je hart sessie’. 

Wat vertel jij jezelf?

Wat vertel jij jezelf?

Hoe gaat het met jou? Ik hoop dat je gezond bent en dat je je goed voelt, hoe je leven en je werk er op dit moment ook uit zien in deze Corona-tijd.

Kranten en social-media berichten spreken veelvuldig over zorgverleners in de frontlinie, die strijden tegen de vijand, het Corona-virus. Er wordt triage gedaan. De zorgverleners zijn onze helden waarvoor applaudisseren. Er wordt gesproken in oorlogstaal. Er is een onzichtbare vijand die we met zijn allen moeten verslaan door thuis en op anderhalve meter afstand te blijven. 

Veel artsen die ik spreek voelen zich hier ongemakkelijk bij. Ze zijn blij met de waardering, maar hadden die ook wel gewild toen er nog geen Corona-crisis was. Daarnaast voelen ze zich geen heldhaftige soldaten, maar gewoon professionals die zo goed mogelijk hun werk doen. Zij het onder ongekende omstandigheden. De meeste artsen staan ook niet vooraan en hebben het soms zelfs veel minder druk.

Dit soort taalgebruik heeft ook gevolgen voor ons allemaal. Als we als mensen ‘oorlogs’-woorden horen, dan wordt ons gevaarsysteem getriggerd. We gaan in overlevingsstand en zijn bezorgd om onze veiligheid. We voelen ons angstig en onzeker en gaan bijvoorbeeld hamsteren. 

Voor een deel is deze angst natuurlijk en reëel en helpt het ons om ons aan de regels te houden.

Aan de andere kant kunnen we doorschieten in onze reactie. Worden we overmatig bang, zien we geen nuance meer en nemen we geen goede beslissingen. Ons rationele brein wordt als het ware gekaapt door ons emotionele brein. We gaan gekke dingen doen.

 

Hier speelt het nocebo-effect, het negatieve broertje van het placebo-effect. In beide gevallen krijg je wat je verwacht. In het geval van het placebo iets positiefs. In het geval het nocebo iets negatiefs: door het dreigende taalgebruik worden we onzekerder en angstiger dan nodig is en vermindert ook letterlijk onze weerstand!

De oorlogstaal helpt ons ook niet om beter met het Corona-virus om te gaan:het is geen vijand, die we kunnen verslaan. Virussen zijn nu eenmaal onderdeel van ons ecosysteem en zullen blijven bestaan.

Taal is dus cruciaal.

Het helpt ons om onze woorden zorgvuldig te kiezen.
Dus in plaats van:

Crisis Ongewone omstandigheden
De strijd winnen Aan het werk zijn
Zorghelden Deskundige, betrokken zorgverleners
Social distancing Physical distancing
Ik kan mijn vrienden niet zien We beschermen elkaar
Ik ben gedwongen thuis te blijven Ik ben dankbaar dat ik veilig thuis ben

Dat geeft meteen een heel ander gevoel. We ervaren zo meer grip, meer ontspanning en meer mogelijkheden. We staan in de ‘kalme’ stand in plaats van in de gevaarstand. We kunnen zo beter nadenken, zijn creatiever en kunnen elkaar en onszelf steunen in deze bijzondere tijden.

De feiten zijn hetzelfde, maar we kunnen er beter mee omgaan.

Een heel mooi voorbeeld hiervan is het blog van Anniek Baumfalk, Anios Neurologie op de website van de Jonge Dokter. Ze heeft ook moeite met de ‘oorlogsretoriek’ en ziet de zorg nu liever als een zeilschip dat veilig door de storm probeert te varen tot de wind is gaan liggen. Het is daarbij nodig om de zeilen te reven en koers te houden. (We hebben geen GPS, maar we varen op zicht, aldus Rutte). En ook letterlijk een oogje in het zeil te houden: op onszelf en onze naasten.

Bovenstaande geldt ook voor hoe we tegen en over onszelf praten!

Doe je dat op een strenge, kritische, afkeurende manier of op een vriendelijke, begripvolle, ondersteunende manier? Ben jij je eigen innerlijke criticus of coach? Zou je wat je tegen jezelf zegt ook tegen een goede vriendin zeggen?

Wat vertel jij jezelf?
Ik ben hier helemaal niet goed in, ik kan niet tegen deze stress.
Als ik thuis kom heb ik geen fut meer om de kinderen te helpen met hun schoolwerk, ik ben een slechte moeder
Iedereen verwacht dat ik nu de leiding neem, maar dat kan ik niet, daar ben ik echt niet geschikt voor.
……

Hoe zou dat positiever en aardiger kunnen?
Heel veel zorgverleners voelen zich nu net als ik gespannen, het zijn bijzondere omstandigheden.
Deze weken vragen veel energie van mij. Het is logisch dat ik de kinderen dan niet meer kan helpen. Ik kan ze wel een knuffel geven.
Ik ben aan het leren om een team aan te sturen. Dat vind ik best lastig en dat is ok.
……

Ook hier geldt dat je gevaarsysteem getriggerd wordt als je kritisch tegen jezelf bent en dat vriendelijke woorden je helpen om in de kalme ‘zorgstand’ te komen.

Ik wens je dus heel veel vriendelijke woorden toe!