Wat te doen met dat eeuwige schuldgevoel…
‘Ik voel me de hele tijd schuldig. Ik heb elke week een ander rooster. Ik ben veel weg in de avonden en de weekenden. Vanwege de tweede corona-golf met veel zieke collega’s heb ik ook nog extra diensten gedaan. Ik voel me schuldig tegenover mijn kinderen, dat ik er zo weinig ben. Ik voel me schuldig tegenover andere ouders, dat ik mijn kinderen wel naar de noodopvang kan brengen.
Laatst heb ik een extra dienst geweigerd, omdat ik er helemaal doorheen zat. Toen voelde ik me weer schuldig dat ik mijn leidinggevende en mijn collega’s met extra werk opzadel. En thuis ben ik ook niet echt gezellig. Doordat ik zo moe ben, heb ik een heel kort lontje. Mijn man en kinderen moeten het vaak ontgelden. En dan voel ik me weer schuldig. Oh, wat baal ik van dat eeuwige schuldgevoel!’
Volgens Jannah Loontjens in de Volkskrant heeft iedereen last van schuldgevoelens. Zij omschrijft schuldgevoel als de emotie die je hebt als je iets hebt gedaan dat je niet had moeten doen. Of omgekeerd: als je iets niet hebt gedaan dat wel had gemoeten. Het gaat blijkbaar om het voldoen aan bepaalde normen.
Maar wiens normen zijn dat eigenlijk? Zijn het de normen die we van onze ouders geleerd hebben, zoals ‘rust of iets leuks moet je eerst verdienen’ of ‘je moet altijd je uiterste best doen’? Zit het in onze westerse cultuur met het streven naar succes en perfectie? Of is het vooral de medische cultuur waarin je sterk moet zijn en alles aan moet kunnen?
Ons eeuwige schuldgevoel is vooral aangeleerd.
Het heeft een nuttige functie: het zorgt ervoor dat we ons aanpassen aan de normen van onze omgeving en zo beter kunnen samenwerken en -leven.
Maar het gaat, vooral bij vrouwen, vaak te ver.
We willen aan alle, vaak tegenstrijdige, normen voldoen: we willen een aantrekkelijke, vrolijke partner zijn EN een zorgzame, kalme moeder EN een slimme, sterke dokter. Dat is onmogelijk!
We voelen ons schuldig over dingen waar we helemaal niet verantwoordelijk voor zijn: dat andere moeders het zwaar hebben omdat hun kinderen niet naar de noodopvang mogen. Dat de reguliere zorg door de corona-drukte niet door kan gaan. Of dat opa en oma niet langs kunnen komen op de verjaardag van je kind.
We voelen ons zelfs schuldig over onze gedachten! Je zou je kind wel achter het behang willen plakken (oh, wat een slechte moeder). Je zou dat agressieve familielid van die patiënt wel corona toewensen (oh, wat een slechte dokter). Je zou wel even een weekje alleen naar een tropisch eiland willen (oh, wat een egoist/ luxepaard/ vul maar in).
Hoe weet je nou of je schuldgevoel ’terecht’ is?
Vraag jezelf gewoon letterlijk af:
– Ben ik hier echt zelf verantwoordelijk voor of is het een ander?
– Is dit überhaupt iemands verantwoordelijkheid of zijn het de omstandigheden waar niemand iets aan kan doen?
– Gaat het hier om een norm van mijzelf of is dit vooral aangeleerd?
En zoals altijd…
…wees vriendelijk voor jezelf!
We zijn nu eenmaal als mensen een combi van onze genen, onze opvoeding en alle gebeurtenissen in ons leven. Dat eeuwige schuldgevoel is daar een onderdeel van. En je bent dus niet de enige!
* ivm privacy heb ik naam en omstandigheden aangepast