Eind februari werd de eerste besmetting met Covid-19 vastgesteld in Nederland. Toen dachten de meesten van ons nog dat het zo’n vaart niet zou lopen. Inmiddels weten we beter…

De wereld zoals we die kennen is helemaal veranderd. Zo ook het dagelijkse werk van artsen. Sommigen werken extra hard, draaien meer uren en krijgen hun rooster pas vlak van tevoren. Anderen hebben het juist rustig: de gewone poli’s en spreekuren zijn weggevallen. De consulten worden zoveel mogelijk telefonisch of via beeldbellen gedaan.

Ik herken in de verhalen van de artsen die ik spreek en in de berichten die ik lees de emoties waar ik in het vorige blog over schreef. De angst om ziekte van naasten en om zelf ziek te worden. De boosheid om gebrek aan beschermingsmiddelen en frustratie om samenwerkingen die na een aantal weken toch niet meer zo soepel lopen. Het verdriet om het gebrek aan contact met naasten en om dierbare patiënten die overlijden. En ook de blijdschap om het gevoel van saamhorigheid en de wetenschap echt iets bij te kunnen dragen.

Een andere emotie die me steeds vaker opvalt in de verhalen van de dokters is schuldgevoel. 

Ze voelen zich schuldig omdat ze juist te weinig te doen hebben. Het hele land bedankt hen, maar ze hebben eigenlijk nog niet veel gedaan. Het normale werk ligt stil en de toestroom van mogelijke Corona-patiënten lijkt mee te vallen.

Ze voelen zich schuldig omdat ze niet kunnen of mogen werken. Ze zitten in hun zwangerschapsverlof, ze zijn thuis met een burn-out of ze hebben zelf Corona. Het wringt om ‘van de zijlijn’ te moeten toekijken.

Ze voelen zich schuldig omdat ze er niet voldoende kunnen zijn voor de kinderen die thuis les krijgen. Voor ouder(s) die alleen zijn en hulp nodig hebben. Voor een vriend of vriendin die het moeilijk heeft.

Ze voelen zich schuldig omdat ze hun patiënten niet de benodigde tijd en aandacht kunnen geven. Het is gewoon te druk. Aanraken mag niet en dat terwijl deze patiënten extra angstig zijn en juist nog meer geruststelling nodig hebben.

Het moeilijkst is misschien wel om hun naasten te moeten verbieden op bezoek te komen of zelfs afscheid te nemen…

Ook dit schuldgevoel is volstrekt logisch en normaal onder deze omstandigheden.

Dit schuldgevoel heeft alles te maken met de typische eigenschappen van dokters. In de wetenschappelijke literatuur worden zoal genoemd: intelligent, zorgzaam, betrokken, gevoelig, hoog verantwoordelijkheidsgevoel, hardwerkend, (zelf-)kritisch, onafhankelijk, autonoom.

Zoals wij in ons boek ‘Hart voor de dokter’ beschrijven zijn deze eigenschappen vaak al aanwezig in mensen die ervoor kiezen geneeskunde te gaan studeren. Tijdens de opleiding en in de medische werkomgeving worden deze nog eens versterkt.

Onder druk neigen we als mensen door te schieten in onze persoonlijke eigenschappen. Dan kan het zijn dat we als arts overbezorgd, oververantwoordelijk en overgevoelig raken. Dat we vinden dat we extra sterk, extra aanwezig en extra zelfstandig moeten zijn.

En als dat niet lukt (zelfs als dat onmogelijk of onnodig is) voelen we ons schuldig.

Wat kan je in dit geval helpen?

1. Ga na welke gedachte of overtuiging onder je (schuld)gevoel schuilt. ‘Ik moet er zijn voor mijn patiënten /voor de mensen om mij heen’, ‘Ik moet sterk zijn en het alleen kunnen’, ‘Ik mag geen fouten maken’.

2. Behandel je zelf op een zorgzame en warme manier. We leven in uitzonderlijke omstandigheden. Heel veel mensen (dokters) voelen zich nu angstig en onzeker, hebben het idee dat ze tekort schieten. Dit hebben we allemaal nog nooit meegemaakt.

3. Ga op zoek naar helpende gedachten die voor jou werken. ‘Ik doe wat ik kan, zo goed als ik kan’, ‘Ik voel me zo omdat ik een warm en zorgzaam persoon ben en graag wil helpen’, ‘Er is een grens aan wat ik kan doen’. ‘We doen belangrijk werk met z’n allen’. ‘De emoties die ik nu voel zijn normaal in deze omstandigheden’, ‘Ik ben niet de enige’. ‘Het is wat het is’.

Zou je het fijn vinden om deze stappen samen door te nemen?
Of om gewoon even je hart te luchten? 

Neem dan contact met mij op
voor een gratis ‘Lucht je hart sessie’. 

Warme groet, Marga